A. ĐẶT VẤN ĐỀ
LeonardodaVinci là một hoa sĩ nổi tiếng trên thế giới và chính ông là người có ý tưởng về máy bay trực thăng. Ông quan sát cách bay của hạt cây chò chỉ và nhận ra cách nó bay, nó quay như thế nào. Từ đó ông đã liên tưởng tới một cỗ máy có thể hoạt động theo nguyên tắc đó. Ông đã vẽ ra một bản thiết kế máy bay trực thăng bay thẳng, đây là sự kết hợp giữa: hội họa, nghệ thuật, công nghệ, và khoa học. Đến đây chắc thầy cô đã liên tưởng tới một phương pháp tiếp cận trong giáo dục đó là: Tiếp cận tích hợp nhiều môn học vào trong một hoạt động để từ đó cùng một lúc trẻ có thể lĩnh hội nhiều kiến thức, nhiều kỹ năng bổ ích, tự nhiên nhất. Đây chính là mục tiêu của giáo dục Steam một trong những mô hình giáo dục tiên tiến đã được các nước phát triển trên thế giới áp dụng có hiệu quả.
Giáo dục Steam là tích hợp của 5 yếu tố: khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học và với mục tiêu hướng tới giúp trẻ được trải nghiệm được thực hành kiến thức thực tiễn qua việc trẻ được chơi thông minh, học vui vẻ. Chính vì vậy muốn trẻ tiếp thu kiến thức thì chúng ta hãy biến kiến thức thành một sản phẩm. Khi những kỹ năng của trẻ được tạo ra bằng những sản phẩm sáng tạo thì chúng sẽ trở lên rất ý nghĩa và có tác dụng tích cực đối với quá trình trẻ tiếp thu kiến thức. Từ đó trẻ sẽ phấn khởi, có niềm đam mê khám phá với môi trường xung quanh, giúp cho trẻ mầm non bước ra đời sẽ rất năng động và dễ dàng hòa nhập với các môi trường mang tính quốc tế.
Thực hiện nhiệm vụ năm học 2022- 2023 của PGD&ĐT Huyện Gia Lâm về việc lồng ghép ứng dụng STEAM vào các hoạt động cho trẻ và triển khai có hiệu quả chuyên đề “ Xây dựng trường MN lấy trẻ làm trung tâm giai đoạn 2021-2025” của bộ giáo dục và đào tạo Hà Nội. Bản thân tôi là một giáo viên đứng lớp 5 tuổi, tôi luôn mong muốn, băn khoăn, suy nghĩ, tìm tòi, mình phải làm gì và làm như thế nào? để trẻ có thể được hưởng thụ một cách tốt nhất những chương trình giáo dục đổi mới. Vì vậy mà tôi đã tìm tòi suy nghĩ và áp dụng một số biện pháp giáo dục tiên tiến vào dạy trẻ. Tuy nhiên tâm đắc nhất là mô hình giáo dục Steam nên tôi đã lựa chọn đề tài: “ Ứng dụng Steam trong tổ chức một số hoạt động cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non”.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận
STEAM không phải là phương pháp có thể áp dụng một cách dễ dàng, nhưng hiệu quả giáo dục mà nó mang lại cho trường học nói chung và trẻ mầm non nói riêng là vô cùng lớn. Trường học sẽ không còn là nơi chỉ giảng dạy cho trẻ những lý thuyết mơ hồ mà nó còn trở thành nơi cho chúng những trải nghiệm thú vị nhất, được khôn lớn, trưởng thành qua kiến thức trong đời thực, theo đúng tiêu chí chơi thông minh và học tập cũng vui vẻ.
STEAM dựa trên lý thuyết giáo dục hiện đại. Phương pháp này mang lại sự hứng khởi trong học tập nhưng vẫn đảm bảo việc nắm bắt kiến thức, giúp các em thật sự tương tác với môn học và học vì yêu thích, đồng thời kích thích sự tìm tòi khám phá. Dạy trẻ theo phương pháp Steam giúp trẻ hình thành 5 nhóm kỹ năng cơ bản
Kỹ năng khoa học: Giúp trẻ hình thành khả năng tư duy, suy nghĩ logic, sáng tạo trong các hoạt động.
Kỹ năng công nghệ: Mang đến khả năng sử dụng, quản lý, sự nhận thức về công nghệ từ những vật dụng đơn giản hàng ngày như bút chì, bút màu đến những vật dụng phức tạp hơn. Cho trẻ theo hướng tất cả các thay đổi của thế giới tự nhiên đều phục vụ các hoạt động của con người đều được coi là công nghệ.
Kỹ năng kỹ thuật: Giúp trẻ hình thành các khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn trong đời sống, hiểu được quy trình sản xuất ra một đối tượng cụ thể.
Kỹ năng toán học: Trẻ hình thành kỹ năng toán học từ sớm sẽ có các ý tưởng chính xác, áp dụng hiệu quả các khái niệm, kỹ năng toán học vào cuộc sống hàng ngày. Giáo dục STEAM giúp trẻ hình thành sớm các ký năng giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, kỹ năng công tác, kỹ năng giao tiếp.
Kỹ năng nghệ thuật: Nghệ thuật ở đây là sự khám phá và tạo ra những cách giải quyết một vấn đề thực tế một cách khéo léo, khoa học.
Ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM trong các hoạt động cho trẻ 5-6 tuổi là mang khoa học, công nghệ, kĩ thuật, nghệ thuật, và toán học đến với các con một cách đơn giản, nhẹ nhàng, gần gũi với những bài học, đồ dùng, mang đến cho trẻ những điều thú vị trong hoạt động.
Các kiến thức và kỹ năng này không nặng tính lý thuyết mà được tích hợp lồng ghép bổ trợ vào các hoạt động thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày , giúp cho trẻ mầm non bước ra đời sẽ rất năng động và dễ dàng hòa nhập với các môi trường mang tính quốc tế.
II. Cơ sở thực tiễn
Năm học 2022 – 2023, tôi được ban giám hiệu nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo lớn A3 trẻ 5 - 6 tuổi. Tôi nhận thấy ở độ tuổi này trẻ rất ham học hỏi, thích được tìm tòi, khám phá thế giói xung quanh tuy nhiên sự tự tin, tập trung còn rất thấp, trẻ chưa biết cách chia sẻ, hợp tác với bạn khi giải quyết nhiệm vụ được giao, sự sáng tạo trong công việc còn hạn chế. Khi được tham gia vào các hoạt động, các dự án trẻ rất hứng thú, say mê, thỏa sức sáng tạo. Khi thực hiện đề tài này tôi gặp những thuận lợi và khó khăn sau:
1. Thuận lợi
Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường luôn giúp đỡ, bồi dưỡng về chuyên môn cho giáo viên.
Giáo viên yêu nghề mến trẻ, có trình độ chuyên môn đạt trên chuẩn, nhiệt tình trong công tác giảng dạy, luôn yêu thương trẻ và trau dồi kinh nghiệm, đạo đức, ham học hỏi chị em đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn
Bản thân được tôi đã nhận thức được sự quan trọng và tính cấp thiết về việc đổi mới hình thức dạy học STEAM nên tôi cũng mạnh dạn áp dụng lồng ghép ứng dụng STEAM vào quá trình soạn bài và lên lớp.
Trường tôi là trường chuẩn quốc gia mức độ 1, có đầy đủ tiện nghi và điều kiện để chăm sóc giáo dục trẻ. Lớp có diện tích đảm bảo, sạch sẽ được trang bị đầy đủ trang thiết bị và đồ dùng dạy học cần thiết.
Các bậc phụ huynh đã hưởng ứng tham gia các phong trào của nhà trường, của lớp nhiệt tình, thường xuyên ủng hộ những nguyên vật liệu để làm đồ dùng dạy học và vui chơi cho trẻ.
Trẻ đi học đều, có nề nếp, được tiếp xúc với hình thức, phương pháp học mới rất hứng thú khám phá, hoạt động.
2. Khó khăn
Tài liệu về phương pháp giáo dục STEAM cho giáo viên tham khảo không nhiều và chưa phong phú. Đồ dùng, trang thiết bị phục vụ cho trẻ học tập theo phương pháp giáo dục STEAM còn hạn chế.
Giáo dục STEAM là một hoạt động mới và khó đòi hỏi phải có thực hành và tính ứng dụng cao. Điều đó đòi hỏi người giáo viên phải có thời gian và quá trình tìm hiểu kiến thức kĩ lưỡng.
Mức độ nhận thức của giáo viên về các lĩnh vực giáo dục STEAM còn hạn chế, các hình thức lồng ghép STEAM vào trong các hoạt động còn chưa đồng đều, giáo viên còn bị lu mờ và chưa hiểu rõ về STEAM theo nhiều chiều hướng khác nhau.
Lớp có một số trẻ còn nhút nhát, rụt rè, thiếu tự tin, ngại giao tiếp với bạn bè. Kỹ năng của trẻ còn hạn chế: Kỹ năng thực hành, trải nghiệm, hoạt động nhóm (hợp tác, thỏa thuận, chia sẻ), kỹ năng giao tiếp.
Phụ huynh và giáo viên chưa có sự phối hợp, trao đổi thường xuyên do hầu như ông bà, chú, bác đưa đón trẻ. Một số phụ huynh còn chưa hiểu và nhận thức đúng tầm quan trọng và vai trò của giáo dục Steam đối với trẻ nên chưa nhiệt tình phối kết hợp cùng các cô trong việc áp dụng phương pháp giáo dục steam cho trẻ.
3. Thực trạng
Sau khi nhận lớp tôi đã đi vào khảo sát trẻ với các nội dung và đạt được kết quả như sau:
|
Nội dung khảo sát
|
Số trẻ
|
Đầu năm
|
|
Đạt
|
Tỷ lệ%
|
Chưa đạt
|
Tỷ lệ
|
|
1. Tập trung
|
32
|
17
|
53
|
15
|
47
|
|
2. Hợp tác
|
32
|
12
|
38
|
20
|
62
|
|
3. Tự tin
|
32
|
14
|
44
|
18
|
56
|
|
4. Sáng tạo
|
32
|
11
|
34
|
11
|
66
|
|
5. Kiên trì
|
32
|
14
|
44
|
18
|
56
|
|
6.Giải quyết vấn đề
|
32
|
13
|
41
|
19
|
59
|
Từ việc khảo sát trên, tôi thấy rằng tỉ lệ trẻ đạt các nội dung chưa cao vì vậy tôi đã nghiên cứu và đưa ra được các giải pháp thực hiện sau:
III. Những biện pháp thực hiện
1. Xây dựng môi trường hoạt động STEAM tại lớp
Môi trường hoạt động STEAM là việc rất cần thết đối với trẻ, trẻ phải được xây dựng gắn liền với sự kiện để trẻ khám phá về sự kiện, có nội dung cho giáo viên đưa ra thử thách cho trẻ và có phần cho giáo viên trưng bày dự án đang làm dở hay đã hoàn thành.
Trang trí một góc mở STEAM ghi tên các dự án theo tháng đối diện cửa lớp học để phụ huynh dễ quan sát và nắm được lịch học các dự án và trên hết là trẻ được hoạt động một cách tích cực.
Tương tự như xây dựng môi trường hoạt động học qua chơi, góc chơi hoạt động STEAM phải chú ý đảm bảo 2 yếu tố: không gian và đồ dùng. Đồ dùng cho góc STEAM mầm non bao gồm các vật liệu rời, đồ xây dựng, blocks, đất nặn giấy, bút chì, giấy màu, đồ tái chế, đồ dùng toán, dụng cụ đo lường, kính lúp,đồ khoa học. Đồ dùng STEAM cũng có thể là các đồ hiện đại như Robotics, Robot Dash, Lego Wedo... nhưng trong trường mầm non hoàn toàn có thể sử dụng các nguyên vật liệu đơn giản và gần gũi hơn như: Các đoạn gỗ, bìa cattong, ống hút, các loại giấy màu, lá cây, túi bóng, que kem, dây vải.... mà các nguyên vật liệu này có thể sưu tầm không mất tiền mua.
Ví dụ như:
Góc tạo hình: Trẻ sẽ sử dụng những nguyên vật liệu tái chế như lõi giấy, bìa cat tông, đĩa CD, nắp nhựa, chai lọ, cốc giấy, bảng gỗ, vỏ ốc, hoa khô... Dùng các nguyên liệu trong tạo hình: Kim tuyến, m,àu nước, màu sáp, keo sữa, keo dan, keo nến, dây duy băng, len... để tạo ra những sản phẩm theo sự sáng tạo của mỗi cá nhân trẻ.
Góc Steam: mô hình lắp ráp, ô tô, máy bay... các nguyên liệu để trẻ thực hiện theo từng dự án, từng tháng
Góc toán: Mua và sưu tầm một số đồ dùng phục vụ học như: Quả địa cầu, thước đo, cân đĩa , đồng hồ, các loại hình khối, con số, thẻ số....
(Hình ảnh 1)
2. Ứng dụng công nghệ và tích hợp các yếu tố STEAM vào giảng dạy
Việc tích hợp 5 thành phần STEAM với nhau sẽ được dựa theo 3 yếu tố:
Tích hợp với chủ đề chung: Với yếu tố này, giáo viên có thể tìm một quyển sách liên quan đến chủ đề chung, thiết lập thí nghiệm khoa học để dạy về chủ đề này cho học sinh. Sau đó giáo viên đưa ra một vấn đề tương tự được tìm thấy trong sách, hỗ trợ cho trẻ có cơ hội tìm các cách để giải quyết vấn đề, sau đó chọn một cách. Giáo viên cho trẻ thiết kế, xây dựng và thử nghiệm vật mẫu và cùng là cho trẻ trình bày về sản phẩm của áp 1: Xây dựng môi trường hoạt
VD: Chủ đề về Phương tiện giao thông: Cô giáo cho trẻ tìm hiểu về các phương tiện giao thông, cho trẻ hiểu tầm quan trọng của phương tiện giao thông trong cuộc sống đối với con người như thế nào. Đặc biệt là chúng ta muốn đi du lịch xa. Nếu muốn đi du lịch thì chúng ta đi bằng gì? con người đã làm gì? Làm như thế nào? Cô cho trẻ quan sát một số cách mà người lớn chế tạo ra chiếc máy bay. Trẻ tự suy nghĩ, sáng tạo và trải nghiệm.
Với yếu tố này, giáo viên có thể tìm một quyển sách liên quan đến vấn đề đang tồn tại, tìm hiểu khoa học kĩ thuật để dạy về vấn đề này cho trẻ. Sau đó giáo viên sẽ hỗ trợ cho trẻ tìm các cách để giải quyết vấn đề, sau đó chọn một cách. Giáo viên cho trẻ thiết kế, dựng và thử nghiệm vật mẫu và cuối cùng là cho trẻ trình bày về sản phẩm của mình.
động Các dự án STEAM cho phép trẻ có thể tự khám phá với bất kỳ dự án nào với sở thích và năng lực cá nhân sẽ thu hút được hứng thú của trẻ khi tham gia hoạt động. Trẻ không những được nghiên cứu lí thuyết mà còn được thực hành áp dụng nhiều kĩ năng trong nhiều lĩnh vực để có thể giái quyết vấn đề theo tư duy của trẻ. Dạy học dự án cũng chính là hình thành cho trẻ nghiên cứu sâu một đề tài cụ thể. Trong quá trình khám phá, trẻ được tự lên kế hoạch, tự thực hiện và điều hành các hoạt động trải nghiệm của chính mình, giáo viên chỉ có vai trò định hướng, hỗ trợ trẻ trong các hoạt động. Dạy học dự án lồng ghép STEAM là một hình thức dạy học trong đó trẻ đóng vai trò trung tâm, dưới sự giúp đỡ của cô giáo, trẻ tự giải quyết một nhiệm vụ học tập mang tính phức hợp nào đó cả về lý thuyết lẫn thực hành. Qua đó trẻ tạo ra được các sản phẩm của mình và có thể giới thiệu chúng với mọi người.
3. Lựa chọn nội dung và lập kế hoạch giáo dục steam phù hợp
Để có được các đề tài, các dự án cho trẻ hoạt động trước hết tôi xây dựng kế hoạch giáo dục cụ thể và chi tiết theo từng chủ đề, thời gian và nội dung rõ ràng giúp cho việc tổ chức kế hoạch giáo dục được chủ động và nâng cao hiệu quả, nhằm thực hiện được yêu cầu có ứng dụng phương pháp STEAM trong các hoạt động. Thông qua kế hoạch đã được lập thì thuận lợi cho giáo viên lựa chọn mục đích giảng dạy phù hợp, không bị chồng chéo hay lặp lại.
Sau khi đã lựa chọn được những dự án phù hợp tôi sẽ đưa vào lồng ghép trong các tháng để tổ chức các hoạt động trong dự án đó.Trong từng hoạt động cụ thể cần linh hoạt ứng dụng phương pháp STEAM để đạt được hiệu quả cao nhất.Tùy theo những dự án khác nhau thì cách thức tiếp cận và tổ chức cho trẻ là hoàn toàn khác nhau.
Bảng xây dựng các dự án theo kế hoạch năm học trẻ 5-6 tuổi
|
Tháng
|
Thời gian thực hiện dự án
|
Dự án lồng ghép ứng dụng STEAM
|
Kết quả
|
|
9
|
2 tiết
2 tiết
1 tiết
|
+ Làm đèn lồng.
+ Làm bập bênh
+Đánh bay vi khuẩn
|
Trẻ hiểu được những dự án phù hợp để lồng ghép vào các sự kiện trong tháng, trẻ tạo ra sản phẩm theo sự sáng tạo và khả năng của trẻ, trẻ biết trình bày về ý tưởng và chia sẻ với cô và các bạn.
|
|
10
|
1 tiết
1 tiết
2 tiết
|
+ Quy trình pha nước muối
+ Làm bưu thiếp ngày 20/10
+ Bàn tay roboot
|
Trẻ có những ý tưởng khi có sự kiện trong tháng, cô gợi mở hỏi ý tưởng, chuẩn bị nguyên học liệu phong phú để trẻ thỏa sức sáng tạo hoàn thành sản phẩm theo dự án đề ra theo nhóm hoặc cá nhân.
|
|
11
|
1 tiết
1 tiết
2 tiết
|
+Làm thiệp mừng ngày 20/11
+Núi lửa phun trào
+ Chong chóng sắc màu
|
Từ đời sống thực tiễn trẻ thực hiện làm các thí nghiệm, các đồ dùng, đồ chơi gắn liền với dự án đề ra, sản phẩm mang tính thẩm mĩ, khoa học công nghệ kết hợp với tư duy logic, mối trẻ là một nhà khoa học nhí tài ba, 100% trẻ hào hứng tham gia các dự án tích cực.
|
|
12
|
1 tiết
1 tiết
2tiết
|
+ Làm bình cứu hỏa mini
+ Làm mũ Noel
+ Chế tạo máy bay trực thăng
|
Trẻ có kĩ năng qua nhiều dự án đã thực hiện, có sự sáng tạo ở những dự án mới, tích hợp lồng ghép các yếu tố STEAM phù hợp vào bài học.
|
|
1
|
2 tiết
3 tiết
1 tiết
1 tiết
|
+ Múa rối nam châm
+ Làm cơm Bento Nhật
+ Chiếc đèn ngủ
+ Làm cành đào, cành mai
|
100% trẻ thực hiện các dự án, sáng tạo hơn, có những hoạt động kết nối từ nhiều điểm cầu trong và ngoài nước giúp trẻ tự tin thuyết trình, phản biện sau nhiều tiết học lồng ghép STEAM
|
|
2
|
1 tiết
1 tiết
|
+ Làm bánh pháo giấy
+ Làm quả cầu hoa
|
Trẻ thực hiện các dự án theo kế hoạch cùng cô và các bạn, có sự kết hợp giữa các nhóm bạn trong lớp và trao đổi kinh nghiệm.
|
|
3
|
1 tiết
3 tiết
2 tiết
1 tiết
|
+Tạo hình từ lá cây
+ Ngày mồng 8/3
+ Làm giò
+ Làm hoa từ tăm bông
|
Trẻ được đi trải nghiệm các quy trình, xem qua video hình ảnh, tích hợp lồng ghép và tạo ra sản phẩm STEAM phong phú, đa dạng.
|
|
4
|
2 tiết
3 tiết
1 tiết
1 tiết
|
+ Làm giá đỗ
+ Làm con sâu
+ Ngôi nhà của heo con
+ Làm bánh giày
|
Trẻ thực hiện các dự án tùy vào thời gian mở dự án đến thời gian đóng dự án dự kiến theo từng đề tài dự án khác nhau, có những dự án kéo dài 1 buổi có những dự án kéo dài hơn phụ thuộc vào quy trình của sản phẩm. Trẻ hợp tác và cùng kết hơp với bố mẹ, các bạn, cô giáo cùng tạo ra thành công của các dự án.
|
|
5
|
1 tiết
2 tiết
3 tiết
1 tiết
|
+ Làm thùng rác thông minh
+ Máy lọc nước
+ Chậu cây giữ ẩm
+ Làm Lăng Bác Hồ
|
Trẻ sẽ được làm những nhà thiết kế, kĩ sư, tìm hiểu nguyên lý khoa học tùy theo sản phẩm của dự án và sau mỗi dự án trẻ đều rút ra được những kinh nghiệm và cần phải cải thiện sản phẩm của cá nhân hoặc của nhóm nếu chưa ưng ý hoặc chưa đúng quy trình từ đó hoàn thiện sản phẩm hiệu quả cao hơn.
|
4. Ứng dụng Steam vào một số hoạt động cho trẻ
4.1.Ứng dụng Steam trong hoạt động học
Việc lồng ghép Steam trong các hoạt động học có tác dụng rất lớn giúp cho giáo viên đạt được mục tiêu một cách hiệu quả đồng thời mang lại sự thoải mái vui vẻ và hứng thú của trẻ
Với nội dung kiến thức đã tìm hiểu tôi đã đưa vào kế hoạch năm học được triển khai thông qua những dự án cụ thể để lồng ghép vào trong các tháng một cách hiệu quả nhất, mỗi tháng có thể lồng ghép một hoặc hai dự án phù hợp. Bước đầu trẻ phát triển khả năng giải quyết vấn đề, tư duy và sáng tạo.
4.1.1. Hoạt động khám phá khoa học
Để tổ chức tốt ứng dụng giáo dục Steam trong hoạt động khám phá khoa học thì trước tiên giáo viên cần phải:
- Xác định mục tiêu khám phá khoa học cần phải cung cấp cho trẻ đặc điểm cấu tạo, sự phát triển nguồn gốc các hiện tượng.
- Nắm rõ quy trình 5E: Gắn kết, khảo sát, giải thích, áp dụng, đánh giá
- Phám phá khoa học trong Steam trẻ của tôi sẽ được: quan sát, so sánh, phân loại, dự đoán, suy luận và chia sẻ. Qua cách trẻ đặt câu hỏi: Vì sao? Tại sao? Khi nào? Ở đâu?..để khám phá ra vấn đề cần giải quyết để đi đến kết luận, nhờ vậy trẻ hình thành các kỹ năng cần thiết: tư duy, phản biện , giao tiếp, hợp tác, sáng tạo.
Ví dụ: Hoạt động Steam: Quy trình pha nước muối
*Mục tiêu :
- Khoa học: Trẻ hiểu được ích lợi của muối trong sinh hoạt, nấu nướng, vệ sinh răng miệng. Nhận biết tính chất, đặc điểm của muối: mặn, tan trong nước, màu trắng
- Công nghệ: Trẻ biết sử dụng các dụng cụ khác nhau để pha nước muối
- Toán học: Trẻ biết đọc kết quả, đong mực nước khi pha nước muối
- Kỹ thuật: Trẻ biết pha theo quy trình để tạo ra nước muối
- Nghệ thuật: Trẻ biết vẽ trang trí các kí hiệu tạo ra nhãn dán cho sản phẩm của mình
*Chuẩn bị:
- Đồ dùng: Muối, đồ trang trí( bút màu, hồ, băng dính....), nước lọc, thìa cà phê, cốc đong nước, chai đựng nước muối sau khi pha, phễu ( Hình ảnh 2a)
- Bảng quy trình pha nước muối( Hình ảnh 2b)
* Cách tiến hành:
- Bước1: Gắn kết
+ Thăm dò hiểu biết của trẻ về đặc điểm của muối ăn.
+ Thăm dò hiểu biết của trẻ về lợi ích của muối ăn thông qua trò chơi hoặc 1 tình huống có vấn đề.
- Bước 2: Khảo sát: Thực hành quy trình pha nước muối
+ Cô cho trẻ xem video quy trình pha nước muối sau đó cho trẻ chia theo nhóm và lên lấy đồ dùng, dụng cụ về vị trí. Thực hiện nhiệm vụ trong vòng 15 phút. Trẻ có thể làm theo tổ, nhóm hoặc cá nhân mà trẻ thích, mỗi trẻ pha 1 chai nước muối cho mình. (Hình ảnh 3)
- Bước 3: Giải thích (chia sẻ)
+ Sau khi trẻ làm xong quy trình pha nước muối trẻ trưng bài sản phẩm của mình trên bàn. (Hình ảnh 4)
- Bước 4: Áp dụng
+ Trẻ thực hiện xúc miệng nước muối (Hình ảnh 5)
- Bước 5: Đánh giá. Cô hỏi trẻ một số câu hỏi sau:
+ Hôm nay các con được làm gì?
+ Các con nhắc lại cho cô quy trình pha nước muối?
+ Bạn nào trong nhóm tích cực nhất?
- Sau bài học tôi có thiết kế: Bảng đánh giá với mục đích giúp trẻ tìm ra mục tiêu trẻ chưa đạt được và có biện pháp khắc khục giúp trẻ có giải pháp phù hợp để đạt được mục tiêu mong đợi. (Hình ảnh 6)
4.1.2. Hoạt động tạo hình
Ví dụ: Hoạt động Steam: Chóng chóng sắc màu
*Mục tiêu :
- Khoa học:Trẻ biết về đặc điểm, cấu tạo của chong chóng.
- Công nghệ:Vật liệu dụng cụ, thiết bị giảng dạy giảng dạy: Máy tính, máy chiếu, loa, bút chỉ..
- Kỹ thuật: Tạo 1 chiếc chong chóng có đầy đủ các bộ phận.
- Nghệ thuật: Chong chóng đẹp, sáng tạo, thẩm mỹ.
- Toán: Trẻ củng cố biểu tượng về hình dạng, màu sắc….
*Chuẩn bị:
- Máy chiếu, máy tính, loa, bút chỉ…
-Trang phục của cô và trẻ gọn gàng.
- Nguyên vật liệu, dụng cụ:
+ Nguyên vật liệu: giấy bìa màu, xốp nhũ, xốp màu, bóng kính, lá cây, vỏ chai nhựa, que tre, dây thép, tăm xiên. hạt vòng, đề can, đồ trang trí…
+ Dụng cụ: Bút chì, bút dạ, xốp dính, kéo, hồ, băng dính trắng, băng dính 2 mặt…
*Cách tiến hành:
- Bước 1: Thấu cảm (Hình ảnh 7)
+ Cô đưa ra tình huống: Giúp Phú Ông làm chong chóng đổi cho Bờm
+ Theo các cháu đồ chơi mà anh Bờm muốn đổi là gì?
- Bước 2: Xác định vấn đề cần giải quyết
+ Các con cùng nghĩ xem có những đồ chơi dân gian nào đứng trước gió lại quay được? ->Trẻ đưa ra ý tưởng
+ Trẻ thực hiện nhiệm vụ làm 1 chiếc chong chóng đạt các tiêu chí:
+ Yêu cầu 1: Có đầy đủ các bộ phận: Cán, cánh, trục.
+ Yêu cầu 2: Quay được.
+ Yêu cầu 3: Chắc chắn, đẹp, sáng tạo
- Bước 3: Sáng tạo ( ý tưởng)
+ Trẻ thảo luận về cấu tạo của chiếc chong chóng sẽ làm rồi vẽ bản thiết kế.
+ Giáo viên cùng trẻ xem lại bản thiết kế được dùng để tạo ra sản phẩm.
- Bước 4: Chế tạo ( tạo dưng sản phẩm) (Hình ảnh 8)
+ Giáo viên nhắc lại về quy tắc an toàn, tiêu chí cần đạt của sản phẩm.
+ Giáo viên quan sát và hỗ trợ trẻ trong quá trình thực hiện.
- Bước 5: Kiểm tra, thử nghiệm (Hình ảnh 9)
+ Cô giáo nhờ Anh Bờm kiểm tra sản phẩm của các bạn
+ Nếu có thời gian để làm sản phẩm con sẽ cải tiến sản phẩm như thế nào?
+ Cho trẻ về nhóm chỉnh sửa sản phẩm.
+ Cô cho trẻ chơi trò chơi: “ Vòng quay chong chóng”, để kiểm tra độ chắc chắn, bền đẹp của chong chóng.
4.1.3. Hoạt động làm quen với văn học:
Tất cả những câu chuyện trong chương trình giáo dục cho trẻ 5 tuổi đều được chọn lọc và mang ý nghĩa giáo dục cho trẻ. Câu chuyện về gia đình và những ngôi nhà thân yêu của trẻ. Ở mỗi câu chuyện đều có thể giáo dục cho trẻ tình yêu với gia đình, ngôi nhà, thiên nhiên, yêu gia đình và đây là cơ hội để cô khơi gợi lên cảm xúc của trẻ, cho trẻ mong muốn được thể hiện tình cảm của mình thông qua việc tạo ra những sản phẩm phù hợp theo nội dung của từng chủ đề mà cô giáo mong muốn. Trong các tiết học văn học thì cô giáo thường kể một mạch từ đầu đến cuối câu chuyện, sau đó đưa ra một loạt các câu dựa theo nội dung chuyện. Nhưng nếu chúng ta sử dụng môn văn học vào STEAM thì vô cùng hữu ích. (Hình ảnh 10)
4.2. Ứng dụng Steam trong hoạt động ngoài trời
Ngoài việc ứng dụng Steam trong hoạt động học thì tôi còn cho trẻ ứng dụng Steam vào hoạt động ngoài trời. Tôi cho trẻ quan sát vườn hoa, vườn ươm, đo sự phát triển của cây. Hằng ngày hoạt động ngoài trời tôi cho trẻ ra ngoài chơi và ra vườn cây, dùng dụng cụ đo xem cây lớn lên mỗi ngày như thế nào và ghi vào bảng ghi chép của trẻ. (Hình ảnh 11,12,13,14)
Khi ra ngoài trời trẻ được trải nghiệm môi trường thiên nhiên. Trẻ rất hạnh phúc và tích cực tham gia vào các hoạt động.
Ví dụ : Với đề tài: Tạo hình từ các nguyên vật liệu thiên nhiên
Tôi cho trẻ ra ngoài trời trẻ được quan sát, thảo luận và cùng nhau làm những bức tranh từ các nguyên vật liệu thiên nhiên trẻ cảm thấy rất vui vẻ, hứng thú với hoạt động. (Hình ảnh 15)
4.3. Ứng dụng Steam trong hoạt động góc
Trẻ được cô định hướng và trẻ cùng lên ý tưởng lồng ghép các dự án vào các chủ đề nhánh của hoạt động vui chơi. Kết thúc dự án, tất cả trẻ đều có cơ hội để thể hiện tự tay thiết kế, tạo ra sản phẩm, giới thiệu về kết quả của mình khi tham gia dự án
Ví dụ:
- Góc khám phá:
+ Cho trẻ tích cực tham gia các hoạt động trải nghiệm, thí nghiệm để phát hiện tính khoa học trong mỗi thí nghiệm.
+ Cho trẻ chơi các trò chơi với những đồ dùng của bộ môn kĩ thuật: cưa, tua vít, ốc vít, búa, đinh.
- Góc toán:
+ Cho trẻ chơi những trò chơi, đồ chơi có mục đích ôn luyện khái niệm sơ đẳng về toán.
+ Phát hiện tính logic.
+ Ứng dụng của khái niệm toán vào cuộc sống.
- Góc tạo hình:
+ Trẻ sử dụng kĩ năng tạo hình và tạo ra sản phẩm theo sách hướng dẫn của sách trong góc.
+ Phối hợp các kĩ năng tạo hình để tạo ra sản phẩm, ứng dụng các kĩ năng đó trong cuộc sống.
+ Vẽ sáng tạo theo tưởng tượng.
- Góc sách truyện:
+ Tăng cường cho trẻ các loại sách hình về khoa học, sách hướng dẫn thí nghiệm.
+ Sách hướng dẫn sử dụng dụng cụ kĩ thuật đúng cách và an toàn.
- Góc Steam:
+ Trẻ thực hiện các dự án theo kế hoạch tháng cô đã chuẩn bị
(Hình ảnh 16,17,18,19)
5. Phối kết hợp với phụ huynh, khen ngợi và khích lệ trẻ phát triển sự sáng tạo qua các dự án STEAM
Bản thân tôi luôn coi trọng cá nhân trẻ. Tăng cường các giải pháp khen ngợi, động viên giúp trẻ tự tin.
Tôi thường cho trẻ trải nghiệm các dự án STEAM có lồng ghép tích hợp trẻ rất thích hoạt động lĩnh vực này. Tôi đã lồng ghép dự án làm con nghé từ lá cây và gửi video hướng dẫn cho trẻ làm tại nhà. Rất nhiểu trẻ đã có sản phẩm sáng tạo gửi hình ảnh trong Zalo nhóm lớp tới các cô
Tôi đã xây dựng góc tuyên truyền của lớp phổ biến những kiến thức khoa học về phương pháp giáo dục STEAM.
Trong buổi họp phụ huynh đầu năm, tôi đưa ra những nội dung và tầm quan trọng của việc giáo dục trẻ theo phương pháp STEAM để phụ huynh cùng thống nhất cách giáo dục trẻ. Tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh về các thông tin để giáo dục trẻ như: thường xuyên cho con làm một số thí nghiệm STEAM đơn giản, tạo ra cơ hội cho trẻ được trải nghiệm, khám phá, thực hành ngay cả khi trẻ ở nhà, cho con làm những việc con thích nhưng phải đảm bảo an toàn cho trẻ và có sự giám sát của phụ huynh.
Năm học này, lớp tôi được phụ huynh quan tâm, nhiệt tình về mọi mặt. Ngoài những buổi họp phụ huynh thì thông qua việc trao đổi trực tiếp với phụ huynh trong giờ đón và trả trẻ cũng mang lại hiệu quả.
Trò chuyện với phụ huynh dành thời gian hướng dẫn trẻ chơi các trò chơi STEAM do tôi tự thiết kế trên gmail chung của khối, zalo của lớp. Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về sự tiến bộ của mỗi trẻ để phụ huynh kịp thời nắm bắt. Tuyên truyền để cha mẹ có niềm tin với sự hướng dẫn của giáo viên và năng khiếu tò mò bẩm sinh của trẻ, trẻ có thể lĩnh hội kinh nghiệm nhằm giải quyết một số vấn đề đơn giản, vẽ, làm toán, thử nghiệm một số kỹ năng khoa học.Với một số nội dung, phụ huynh cần phối hợp, cung cấp cho trẻ kiến thức mà giáo viên yêu cầu để trẻ chuẩn bị chia sẻ trong các hoạt động.
Bên cạnh đó chúng tôi thường mời phụ huynh đến trải nghiệm với bé về ngày hội STEAM được tổ chức tại lớp hay mời phụ huynh tham gia một số dự án cùng với trẻ như “Mâm ngũ quả Tết trung thu” hay là “Làm cây thông Noel”
+ Giáo viên: Đưa ra các ý tưởng thực hiện.
+ Phụ huynh: Phối kết hợp cùng các cô tổ chức sự kiện.
+ Học sinh: Được trải nghiệm, tham gia các dự án và được hoạt động.
Khi có sự kết hợp giữa giáo viên và phụ huynh trẻ cảm nhận được sự gần gũi về cách thức giáo dục ở nhà mẹ cũng là cô giáo và cô giáo cũng như mẹ hiền trẻ có điều kiện thuận lợi khi thực hiện lồng ghép các họat động STEAM.
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Sau khi thực hiện đề tài “ Ứng dụng STEAM vào tổ chức một số hoạt động cho trẻ 5- 6 tuổi ở trường mầm non” ở lớp tôi trực tiếp giảng dạy là lớp mẫu giáo lớn 5 tuổi A3- 32 trẻ. Học sinh đối chiếu là học sinh của lớp khi chưa ứng dụng STEAM và cuối năm sau khi được trải nghiệm các dự án lồng ghép ứng dụng mới tôi đã tiến hành khảo sát và đến thời điểm hiện tại thu được kết quả sau:
1. Đối với trẻ
|
Nội dung khảo sát
|
Số trẻ
|
Đầu năm
|
Cuối năm
|
|
Đạt
|
Tỷ lệ %
|
Chưa đạt
|
Tỷ lệ %
|
Đạt
|
Tỷ lệ
%
|
Chưa đạt
|
Tỷ lệ
%
|
|
1.Tập trung
|
32
|
17
|
53
|
15
|
47
|
30
|
94
|
2
|
6
|
|
2. Hợp tác
|
32
|
12
|
38
|
20
|
62
|
27
|
84
|
5
|
16
|
|
3. Tự tin
|
32
|
14
|
44
|
18
|
56
|
30
|
94
|
2
|
6
|
|
4. Sáng tạo
|
32
|
11
|
34
|
11
|
66
|
26
|
81
|
6
|
19
|
|
5.Kiên trì
|
32
|
14
|
44
|
18
|
56
|
30
|
94
|
2
|
6
|
|
6. Giải quyết vấn đề
|
32
|
13
|
41
|
19
|
59
|
28
|
88
|
4
|
12
|
Nhìn vào kết quả trên cho thấy:
- Trẻ yêu thích hoạt động, trí tưởng tượng phong phú hơn.
- Trẻ tích cực và say mê trong việc thử nghiệm để tạo ra sản phẩm.
- Trẻ có kĩ năng hoạt động nhóm tốt hơn, kỹ năng thuyết trình tốt hơn.
- Trẻ thích được đi học hơn, trẻ yêu cô, yêu bạn hơn.
- Trẻ đoàn kết, tự tin hơn. (Hình ảnh 20,21,22,23)
2. Đối với giáo viên
Trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ theo phương pháp mới STEAM, tôi đã tìm được giải pháp và kinh nghiệm thành công trong việc giáo dục trẻ. Bản thân thấy yêu nghề hơn, muốn tạo cho trẻ thật nhiều cơ hội để được trải nghiệm trong thực tế giúp trẻ tiếp thu được kiến thức nhiều hơn trong quá trình học tập. Bản thân tôi cũng rút ra được kinh nghiệm trong việc tổ chức hoạt động STEAM cho trẻ
Bản thân nắm chắc nội dung giáo dục STEAM, tích cực năng nổ trao đổi kinh nghiệm, cải tiến và vận dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy, có ý thức tích hợp nội dung giáo dục STEAM vào các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ hàng ngày.
Năm học 2022 - 2023, áp dụng phương pháp giáo dục Steam, bản thân tự thiết kế được các trò chơi, bài giảng điện tử, video để dạy trẻ học qua chơi giúp trẻ tiếp cận hiệu quả với phương pháp giáo dục steam này. Cụ thể, tôi đã thiết kế được 15 bài giảng điện tử, 20 thí nghiệm STEAM, 19 trò chơi Powerpoint, sưu tầm 365 thí nghiệm STEAM, thu lại phản hồi tốt từ các bậc phụ huynh. Các tiết học chứa đầy đủ các yếu tố steam, giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt.
Bản thân tạo được niềm tin với phụ huynh, được phụ huynh tích cực phối kết hợp cùng dạy trẻ theo phương pháp mới này.
Tận dụng nguyên vật liệu sẵn có và vật liệu thiên nhiên ở địa phương tôi đã tiết kiệm được rất nhiều chi phí cho việc mua sắm đồ dùng trang thiết bị cho lớp. (Hình ảnh 24,25)
3. Đối với phụ huynh.
Phụ huynh rất vui khi con được tiếp cận với chương trình giáo dục mới hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới.
Phụ huynh phối hợp với nhà trường chăm sóc giáo dục trẻ, ngày càng tin tưởng cô giáo, sẵn sàng ủng hộ về mọi mặt trong các phong trào của lớp cũng như của trường. (Hình ảnh 26,27)
Phụ huynh tích cực cùng con tham gia hoạt động ở nhà khi được cô giáo giao bài, thường xuyên trao đổi và có ý kiến phản hồi lại cho giáo viên.
(Hình ảnh 28,29)
C. KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ
I. Kết luận:
Giáo dục STEAM trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Giáo dục STEAM sẽ phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn, tạo ra những con người có năng lực làm việc một cách sáng tạo.
Đối với khối mầm non giáo viên sẽ khuyến khích các bé tự do thử sức với nhiều ý tưởng khác nhau và không để cho cảm giác “sợ sai” kiềm chế khả năng của mình. Giáo viên sẽ là người luôn lắng nghe đa chiều và mang lại cho các em học sinh một nền tảng kiến thức thực tế ngay từ khi còn nhỏ. Các em học và áp dụng những kiến thức từ nền tảng đến chuyên sâu, những kỹ năng và sự kỷ luật thông qua việc thực hiện các dự án thực tế và việc nghiên cứu những cập nhập mới nhất về các lĩnh vực liên quan.
Tuy nhiên trẻ mầm non không học lý thuyết hàn lâm, qua những lời nói suông, giảng giải mà chúng học qua chính những trải nghiệm - thực làm, thực học. Đặc điểm tư duy của trẻ mầm non là tư duy trực quan. Vì thế khi cho trẻ quan sát và thực hiện một thí nghiệm khoa học, hãy chỉ tập trung vào việc đặt câu hỏi để trẻ tự nói ra những thay đổi, những hiện tượng mà trẻ nhìn thấy và nghe thấy. Tránh giải thích dài dòng về nguyên lý khoa học, mà hãy tập trung vào giúp trẻ phát hiện những thay đổi, những diễn biến của hiện tượng. Với các nguyên lý khoa học phức tạp trẻ sẽ tiếp tục được tiếp cận ở các cấp học cao hơn.
Cách tiếp cận dạy học theo phương pháp STEAM chắc chắn không phải là nhiệm vụ dễ dàng nhưng những lợi ích mà STEAM mang lại cho trẻ nhỏ và trường học thì rất lớn. Trường học sẽ không chỉ là nơi để giảng dạy lý thuyết mà ở nơi đó những đứa trẻ được trải nghiệm những kiến thức thực tiễn vừa lớn khôn, trưởng thành, “chơi thông minh và học vui vẻ”.
Con đường tới STEAM là vô cùng thú vị. Khi quan sát một đứa trẻ khi được trải nghiệm thực làm cùng STEAM sẽ thấy chúng tập trung, say sưa, trí tưởng tượng được sáng tỏ, trí tò mò được thỏa mãn và hơn hết tình yêu, niềm đam mê với khoa học và công nghệ được nảy sinh.
Với những ưu điểm nổi trội trên, tin rằng STEAM sẽ giúp sẽ giúp trẻ mầm non phát triển tốt nhất.
II. Bài học kinh nghiệm:
Qua thực tế áp dụng đề tài: “Ứng dụng STEAM vào tổ chức một số hoạt động cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non”, tôi đã rút ra một số bài học sau:
Để phát huy tính tích cực sáng tạo tự tin của trẻ thì trước hết giáo viên là người nắm vững phương pháp chuyên môn, gợi mở định hướng lựa chọn nội dung phù hợp với trẻ, nắm bắt tâm lý, khả năng của trẻ, luôn phát triển giáo dục trẻ theo hướng “lấy trẻ làm trung tâm”. Qua đó tôi tích cực hơn trong việc nghiên cứu tài liệu, học hỏi đồng nghiệp để mang lại nhiều hoạt động trải nghiệm, dự án phù hợp với nội dung chương trình, với nhu cầu của trẻ.
Giáo viên luôn luôn cập nhật thông tin trên Internet, thường xuyên nghiên cứu tài liệu, tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, linh hoạt, sáng tạo, mạnh dạn đưa các phương pháp mới để tổ chức các hoạt động cho trẻ.
Có kế hoạch xây dựng các dự án phù hợp với nội dung học theo các tháng dựa trên đặc điểm của từng lứa tuổi và tâm sinh lí của từng trẻ.
Lắng nghe ý kiến đóng góp, xây dựng, rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt động để giúp trẻ phát triển tốt hơn.
Thực hiện tốt công tác tuyên truyền, kết hợp với phụ huynh để tạo điều kiện cho trẻ được tham gia vào các hoạt động lồng ghép STEAM mọi lúc mọi nơi.
III. Kiến nghị, đề xuất
1. Đối với phòng giáo dục:
Thường xuyên mở những lớp học : Cách ứng dụng STEAM vào dạy trẻ theo từng độ tuổi và cách lồng ghép vào các hoạt động cho tất cả các giáo viên được tham gia học tập.
Tổ chức các hội thi, chuyên đề, tiết dạy mẫu về phương pháp STEAM cho trẻ để giáo viên có điều kiện được học tập kinh nghiệm.
2. Đối với nhà trường:
Tiếp tục quan tâm tạo điều kiện về cơ sở vật chất để nâng cao hiệu quả công tácchăm sóc giáo dục trẻ .
Trên đây là biện pháp lồng ghép “ Ứng dụng STEAM vào tổ chức một số hoạt động cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non”.Trong quá trình triển khai thực hiện không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong Hội đồng khoa học các cấp bổ sung, góp ý để đề tài của tôi được hoàn thiện, được áp dụng có hiệu quả trong nhà trường.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tâm lý giáo dục trẻ - Lê Thị Ánh Tuyết
2. Chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non- Nhà xuất bản GD Việt Nam
3. Các tập san, tạp chí giáo dục mầm non
4. Hướng dẫn tổ chức hoạt động steam cho trẻ mẫu giáo lớn - Nhà xuất bản GD Việt Nam
5. Hướng dẫn thiết kế bài giảng steam cho trẻ 5-6 tuổi - Nhà xuất bản GD Việt Nam
6. Tuyển chọn trò chơi, bài hát, truyện, thơ, câu đố theo chủ để cho trẻ 5-6 tuổi-
Nhà xuất bản GD Việt Nam